नेपाळ क्रायसिस : मनिषा कोईरालाचा ‘रक्ताळलेला बुट’ सोशल मीडियावर चर्चेत

नेपाळ क्रायसिस आणि मनिषा कोईराला !

“नेपाळ क्रायसिस ‘: नेपाळमधील सुरू असलेल्या राजकीय आणि सामाजिक आंदोलनाला अभिनेत्री मनिषा कोईरालाने सोशल मीडियावर शेअर केलेल्या ‘रक्ताळलेला बुट’च्या प्रतिमेद्वारे पाठिंबा दिला आहे. आंदोलन, सरकारची भूमिका, आणि आंतरराष्ट्रीय प्रतिसाद यावर सविस्तर माहिती.”

शिरुर, दिनांक १३ सप्टेंबर २०२५ | लेख |

नेपाळमध्ये गेल्या काही आठवड्यांपासून सुरू असलेले ‘राजकीय,सामाजिक,बेरोजगारी, भ्रष्टाचार, नेपाळी तरुण रशिया ,युक्रेन मधे भाडोत्री सैनिक केवळ 5000 डॉलर व खाण्यापिण्याची व्यवस्था यासाठी शहीद होणे,एकमेव व्यक्त होण्याचे माध्यम सोशल मीडियावर बंधन टाकणे,इ.अनेक कारणांवरून  असलेला असंतोष अखेर रस्त्यावरच्या उग्र आंदोलनांमध्ये परिवर्तित झाला. महागाई, बेरोजगारी, भ्रष्टाचार व बाह्य शक्तींच्या हस्तक्षेपाच्या आरोपांनी,देशद्रोही सारख्या विषेषणांनी संतप्त झालेली युवा पिढी राजधानी काठमांडूसह अनेक शहरांमध्ये रस्त्यावर उतरली . आंदोलक आणि पोलिस यांच्यातील झटापटीत मोठ्या प्रमाणावर जखमी झालेले असून काहींचा मृत्यूही झाल्याची माहिती स्थानिक वृत्तसंस्थांनी दिली आहे.हे आपण पाहिले. याला अनेक कांगोरे आहेत.विस्तारभयास्तव एकच ‘बोलके’उदाहरण इथे घेत आहोत.

नेपाळ क्रायसिसच्या पार्श्वभूमीवर नेपाळची सुप्रसिद्ध अभिनेत्री आणि आंतरराष्ट्रीय स्तरावर ओळख असलेली मनिषा कोईराला हिने आंदोलनकर्त्यांना दिलेला पाठिंबा सोशल मीडियावर प्रचंड चर्चेत आला आहे.मनिषा ही देखील नेपाळी आहे.सत्तेत राहिलेल्या गिरिजाप्रसाद कोईराला यांच्या घराण्यातील आहे.

‘रक्ताळलेला बुट’ : प्रतीकात्मक विरोध—-

मनिषा कोईरालाने आपल्या X (माजी ट्विटर) अकाउंटवर एक छायाचित्र शेअर केले. त्या छायाचित्रात एक रक्ताने माखलेला बुट तिने दाखवला. सोबत तिने लिहिले आहे –

“माझ्या देशातील युवकांचे हे रक्त पाहून हृदय पिळवटून निघते. हा बुट फक्त एका व्यक्तीचा नाही, तर संपूर्ण नेपाळी जनतेच्या वेदनेचे प्रतीक आहे.”

हा पोस्ट शेअर होताच सोशल मीडियावर हजारो प्रतिक्रिया उमटल्या. अनेकांनी मनिषाचा हा धाडसी पाऊल म्हणून गौरव केला,प्रस्थापितांच्या विरोधात धाडसाने ती व्यक्त झाली.याचे कौतुक केले . तर काहींनी तिला “राजकीय हस्तक्षेप” न करता ‘गप्प रहा’असा सल्ला दिला.मनिषा कोईरालाने नेपाळ बाहेर ‘स्वातंत्र्या’चा अनुभव घेतलेला आहे.तिला त्याचे महत्व कळते.आपल्या नेपाळ देशातील तरुणांबद्दल तिला सहानुभुती वाटणे गैर नाही.

आंदोलकांमध्ये उत्साह—-

काठमांडूमधील विद्यार्थी संघटनांचे कार्यकर्ते म्हणाले –

“मनिषा कोईराला आमच्या देशाची अभिमानास्पद व्यक्ती आहे. तिचा पाठिंबा आम्हाला नवीन ऊर्जा देणारा आहे. तीने शेअर केलेला ‘रक्ताळलेला बुट’ हा आमच्या संघर्षाचे प्रतीक बनला आहे.”

काही ठिकाणी आंदोलनकर्त्यांनी लाल रंगाने बुट रंगवून निदर्शने केली.ही बाबही लक्षणीय ठरली.त्यामुळे या प्रतीकत्मक प्रतिक्रियेला महत्व व प्रभाव प्राप्त झाला.अर्थात हिंसा घडत दुर्दैवाचेच असते.पण निकोप लोकशाहीच्या अभावात असे घडण्याचा जगाचा इतिहास आहे.इतिहास रिपीटही होत असतो.

नेपाळ सरकारची भूमिका—-

नेपाळच्या सरकारी प्रवक्त्यांनी मात्र सावध भूमिका घेतली. त्यांनी म्हटले –
“सोशल मीडियावर फिरणारी प्रत्येक प्रतिमा खरी आहेच असे नाही. मात्र आंदोलनात काही युवकांना गंभीर दुखापत झाल्याचे आम्ही मान्य करतो. सरकार संवादाच्या माध्यमातून समस्या सोडविण्यास तयार आहे.”

तथापि नेपाळ सरकारची पोलिसी दडपशाही, अटक व छाप्यांमुळे आंदोलकांमध्ये असंतोष अधिकच वाढत गेला .

आंतरराष्ट्रीय पातळीवर चर्चेला उधाण—

मनिषा कोईरालाचे पोस्ट भारत, युरोप व अमेरिकेतील माध्यमांमध्येही झळकले नवल ठरणारे नाही.असे अनेक सेलिब्रिटींनी ,क्रिकेटपटुंनीही अनेक वेळा राजकीय, सामाजिक व इतर विषयात व्यक्त होण्याचे आपण पाहतो. CNN, BBC, Al Jazeera सारख्या आंतरराष्ट्रीय न्यूज चॅनेल्सनी ‘Nepal Crisis’ संदर्भात तिच्या पोस्टचा उल्लेख केला. नेपाळी डायस्पोराच्या अनेक संघटनांनी विदेशात निदर्शने करताना “Bloody Shoe” हा प्रतीक म्हणून वापर सुरू केला आहे.

देश विदेशातील तज्ज्ञांचे मत—-

राजकीय विश्लेषकांच्या मते –

• मनिषा कोईरालाने घेतलेली ही भूमिका नेपाळी समाजातील सांस्कृतिक व भावनिक एकतेचे प्रतीक आहे.संवेदनशीलतेचे उदाहरण आहे.इतर सेलिब्रिटींनीही सामाजिक,राजकीय भुमिका स्पष्टपणे घेतल्या पाहिजेत.

• चित्रपटसृष्टीतील मोठ्या व्यक्तिमत्त्वाने केलेले समर्थन आंदोलनाला आंतरराष्ट्रीय ओळख मिळवून देत आहे व असते.

मात्र यामुळे सरकार आणि कलाकार यांच्यातील तणाव वाढतही असतो.

सोशल मीडिया प्रतिक्रिया—

• एका वापरकर्त्याने लिहिले : “मनिषा दीदी, आपण फक्त अभिनेत्री नाही, तर आमच्या संघर्षाची आवाज आहात.”

• दुसऱ्याने टिप्पणी केली : “सेलिब्रिटींनी राजकारणात उडी मारू नये. हे लोकांना चुकीच्या दिशेने नेऊ शकते.”

निष्कर्ष—-

नेपाळमधील सध्याच्या संकटाने देशात अस्थिरता निर्माण केली आहे. अशा वेळी मनिषा कोईरालाचा ‘रक्ताळलेला बुट’ आंदोलनकर्त्यांसाठी आशेचे आणि ऐक्याचे प्रतीक ठरतो आहे. सरकार व आंदोलनकर्ते यांच्यातील संघर्ष किती वाढेल, नेपाळला स्थैर्य कधी मिळेल,तेथील लोकशाहीचे काय होईल,वगैरे हे आगामी दिवसांत स्पष्ट होईल.

अधिक माहितीसाठी भेट द्या खालील संकेतस्थळांना•••• 

1. BBC News – Nepal Protests

2. Al Jazeera – Nepal Crisis

3. The Kathmandu Post

4. Hindustan Times – Nepal Updates

5. CNN – World News Nepal

सत्यशोधक च्या आणखीन बातम्या व लेख वाचा पुढील लिंकवर क्लिक करुन•••• 

Maharani Yesubai Jayanti : महाराणी येसुबाई जयंती २७ जुलै रोजी साजरी व्हावी – इतिहास अभ्यासक लक्ष्मीकांत राजे शिर्के यांची मागणी

Dr.Babasaheb Ambedkar यांच्याबद्दल तुम्हाला माहित नसलेल्या ५ रंजक गोष्टी : एक सखोल लेख

Hindutwa And RSS : हिंदुत्व आणि राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघ – विचार, कार्यपद्धती आणि प्रभाव

About The Author

Dr.Nitin Pawar

डॉ. नितीन पवार (D.M.S. – Management)
पत्रकार, संपादक, लेखक, ब्लॉगर व मानव अधिकार कार्यकर्ते.
शिरूर (पुणे) येथील रहिवासी.
सत्य, निष्पक्ष आणि समाजाभिमुख पत्रकारितेद्वारे ग्रामीण भागाचा आवाज बुलंद करण्यासाठी कार्यरत.
📧 np197512@gmail.com | 🌐 www.shirurnews.com

See author's posts