Bajirao Mastanee And Budhvar Peth : बाजीराव, मस्तानी, बुधवार पेठ आणी पुणे रेल्वे स्थानक नामांतर वाद!

Bajirao Mastanee And Budhvar Peth

Bajirao Mastanee And Budhvar Peth: पुणे रेल्वे स्थानकाच्या नामांतरावरून ‘बाजीराव मस्तानी आणि बुधवार पेठ’ यांचा वाद चर्चेत. इतिहास, महत्त्व आणि आधुनिक पुण्याच्या समतोल दृष्टिकोनावर आधारित विश्लेषण.”

सध्या पुणे शहरात एक नविन वाद पेटलेला आहे – “पुणे रेल्वे स्थानकाचे नाव बदलावे का?” या चर्चेने राजकीय, सामाजिक आणि सांस्कृतिक क्षेत्रात प्रचंड खळबळ उडवली आहे. काहीजण बाजीराव पेशवे यांचे नाव पुढे करत आहेत, काहींना मस्तानीच्या इतिहासात रस आहे, तर काहींनी पुण्याच्या इतर थोर व्यक्तिमत्त्वांचा आग्रह धरला आहे. आणि या सगळ्या गदारोळात “बाजीराव मस्तानी आणि बुधवार पेठ” हे चर्चेचे केंद्रबिंदू ठरत आहेत.

बाजीराव पेशवे आणि मस्तानी महाल : एक प्रेमकथा की इतिहास?—-

बाजीराव पेशवे हे मराठा साम्राज्याचे धडाडीचे सेनापती होते. त्यांच्या शौर्याच्या कथा आजही जनमानसात गाजतात. मस्तानी या बुंदेला राजघराण्यातील सुंदर आणि शूर स्त्रीशी त्यांचे प्रेमसंबंध झाले. पुण्यात मस्तानीसाठी उभारण्यात आलेला मस्तानी महाल, म्हणजेच बाजीराव मस्तानी यांची आठवण जपणारा पुरावा होता. आज हा महाल नष्ट झाला असला तरी त्याच्या जागेवरचे ‘पेशवे पार्क’ आणि काही चिन्हं अजूनही त्या ऐतिहासिक प्रेमकथेला जिवंत ठेवतात.

मस्तानीचा महाल आणि पाबळ : विस्मृतीत गेलेली वास्तू—-

पाबळ गावात मस्तानीचा दुसरा वाडा होता, असं स्थानिक इतिहासकार सांगतात. तिला पुण्याबाहेर ठेवण्यात आलं, कारण तत्कालीन समाजात तिच्या मुस्लिम मातृत्वामुळे तिच्या अस्तित्वाला विरोध होता. आजही पाबळ येथे मस्तानी समाधी आहे, पण ती दुर्लक्षित अवस्थेत आहे. जर नामांतराचा मुद्दा इतिहासाच्या सन्मानासाठी असेल, तर या ठिकाणांचा संवर्धन करण्याकडे लक्ष दिलं पाहिजे.

पुण्याचे नाव मोठे कुणामुळे?—–

पुण्याची ओळख ही एकट्या बाजीराव मस्तानीपुरती नाही. या नगरीला आकार देणाऱ्या अनेक थोर व्यक्ती आहेत:

👉महात्मा फुले – समाजसुधारक आणि शिक्षणक्रांतीचे जनक

👉शहिद लेफ्टनंट तारापोर – परमवीर चक्र विजेते, देशासाठी बलिदान

👉राजमाता जिजाऊ – शिवाजी महाराजांची माता आणि आदर्श माता

👉छत्रपती शिवाजी महाराज – स्वराज्याचे संस्थापक

👉पुणे विद्यापीठ – शिक्षण आणि संशोधनाचा गाभा

👉बुधवार पेठ – ऐतिहासिक, व्यापारी आणि ‘वादग्रस्त क्षेत्र'(रेड लाईट एरिया)

या सर्वांनी मिळून पुण्याचे ‘नाव मोठं’ केलं आहे. त्यामुळे रेल्वे स्थानकाचे नाव बदलायचेच असेल, तर सर्वसामावेशक विचार झाला पाहिजे.

आधी कुणाकुणाची नावे कशाकशाला दिली गेली आहेत?—-

आपण अनेक सार्वजनिक ठिकाणांना नावे दिली आहेत:

✅संभाजीनगर (औरंगाबाद),

✅अहिल्यानगर (इंदूर),

✅वल्लभभाई पटेल विमानतळ,

✅छत्रपती शिवाजी टर्मिनस,

✅डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर मार्ग,

✅अटल स्मारक,

✅शहीद भगतसिंग चौक

या नावांमागे काही वेळा इतिहासप्रेम असते, काही वेळा भावनिक भावना. परंतु, अनेक वेळा हे राजकीय हेतूने केलेले असते.

बुधवार पेठ: इतिहास, वास्तव व एक कलंक की गरज?—

बुधवार पेठ हे पुण्याचे एक प्राचीन व व्यापारी क्षेत्र आहे, पण ते वेश्यावस्तीमुळे चर्चेत राहिले आहे.
हे एक ‘सामाजिक वास्तव’ आहे, पण यामध्ये अडकलेल्या स्त्रियांना बदनामीपेक्षा पुनर्वसनाची गरज आहे.
या भागात अनेक जुने मंदिरे, वस्त्रे विक्रेते, लघु उद्योजक आहेत. त्यामुळे बुधवार पेठ फक्त ‘वेश्यावस्ती’ एवढ्यावर मर्यादित नाही.
“बाजीराव मस्तानी आणि बुधवार पेठ” यांचा इतिहासात काही संबंध असला तरी, आजची गरज म्हणजे त्या परिसराचे काय शाश्वत भवितव्य आहे यावर चर्चा.

राजकारण नको, मध्यममार्ग पाहिजे—

या नावबदल प्रकरणात राजकारण नको. कुठल्याही एका पक्षाचा, एका जातीचा किंवा एका इतिहासपुरुषाचा गौरव करण्याच्या नादात इतरांचे योगदान झाकून टाकू नये.
समाजमनाची कदर करत एक समन्वयात्मक निर्णय घेतला गेला पाहिजे. लोकसहभाग, तज्ञांचे मार्गदर्शन आणि ऐतिहासिक अभ्यास यावर निर्णय घेतला गेला तर वाद होणार नाही.

स्वप्न पाहिजे – पुणे नगरी, एक स्वप्न नगरी!—

पुणे ही ‘संस्कृतीची राजधानी’ आहे. येथे शिक्षण, आयटी, इतिहास, कला, उद्योग, साहित्य सगळं आहे.
आता आपल्याला स्वप्न पाहायची वेळ आहे – एक पुणे, प्रगतीशील पुणे, समन्वयी पुणे!
“पुणे माझं, रक्षण माझं! इतिहास सांभाळू – भविष्य घडवू” – ही भावना रुजवली पाहिजे.

निष्कर्ष—-

“बाजीराव मस्तानी आणि बुधवार पेठ” या विषयावर नामांतरासारख्या गंभीर गोष्टीवर चर्चा जरूर व्हावी, पण ती वस्तुनिष्ठ आणि सर्वसमावेशक हवी.
पुण्याच्या नावाखाली कोणताही एकतर्फी निर्णय हे या शहराच्या समृद्ध परंपरेला शोभणारे नाही.
इतिहास जपा, वर्तमान समजून घ्या आणि भविष्याकडे पाहा – हेच खरे पुणेकरांचं खरेपण!

अधिक माहितीसाठी भेट द्या खालील संकेतस्थळांना ••••

https://mr.wikipedia.org/wiki/बाजीराव_पहिला

https://mr.wikipedia.org/wiki/बुधवार_पेठ

https://punemirror.com/

सत्यशोधक न्युज च्या आणखीन बातम्या व लेख वाचा पुढील लिंकवर क्लिक करून ••••

Girlfriend VS Wife : “तारुण्याच्या उंबरठ्यावर: मैत्री, शिक्षण, आणि समाजव्यवस्थेचा आरसा – भाग 2”

लेख आवडला का? अजून माहिती हवी असेल किंवा दुसऱ्या बाजूने विश्लेषण हवे असल्यास सांगावे.

About The Author

Dr.Nitin Pawar

डॉ. नितीन पवार (D.M.S. – Management)
पत्रकार, संपादक, लेखक, ब्लॉगर व मानव अधिकार कार्यकर्ते.
शिरूर (पुणे) येथील रहिवासी.
सत्य, निष्पक्ष आणि समाजाभिमुख पत्रकारितेद्वारे ग्रामीण भागाचा आवाज बुलंद करण्यासाठी कार्यरत.
📧 np197512@gmail.com | 🌐 www.shirurnews.com

See author's posts