त्रिभाषा सूत्र पाचवी पासून लागू केले जावे

त्रिभाषा सूत्र पाचवी पासून लागू केले जावे :हिंदी सक्तीला विरोध ?

लेख- डा.नितीन पवार, संपादक,सत्यशोधक न्युज,पुणे.

प्रस्तावना—

त्रिभाषा सूत्र पाचवी पासून लागू केले जावे:महाराष्ट्र शासनाने २०२५ मध्ये ‘त्रिभाषा सूत्र’ लागू करण्याचा निर्णय घेतला आहे. या निर्णयानुसार, विद्यार्थ्यांना तिसरी भाषा म्हणून हिंदी शिकवली जाईल. त्यावर प्रतिक्रिया विविध तज्ञांनी आणि राजकीय पक्षांनी दिल्या आहेत. विशेषतः आम आदमी पार्टीने, जो की एक प्रमुख राजकीय पक्ष आहे, त्रिभाषा सूत्र पाचवी पासून लागू करावं अशी मागणी केली आहे. यावर शिक्षण तज्ञ आणि राजकीय विचारवंत आपले विचार मांडत आहेत. यासाठी मराठी माध्यम, हिंदीचे महत्त्व, आणि इंग्रजी शिक्षण यांचा सखोल विचार करणे आवश्यक आहे.

त्रिभाषा सूत्र म्हणजे काय?

त्रिभाषा सूत्र एक शैक्षणिक धोरण आहे, ज्यामध्ये विद्यार्थ्यांना तीन भाषा शिकवण्यासाठी मार्गदर्शन केले जाते. यात सर्वप्रथम मातृभाषेतील शिक्षण, नंतर इंग्रजी माध्यम, आणि तिसरी भाषा म्हणून हिंदी किंवा इतर स्थानिक भाषा शिकवली जाते. याच्या माध्यमातून विद्यार्थ्यांना विविध भाषांमध्ये पारंगत करणे आणि समाजाच्या विविध अंगांना समजून घेणे हे मुख्य उद्दीष्ट आहे.

हिंदीची सक्ती का नको?

महाराष्ट्रातील शालेय शिक्षण प्रणालीमध्ये मराठी आणि इंग्रजी भाषांचा उपयोग अत्यधिक प्रमाणात होतो. मराठीतून शिक्षण घेत असलेल्या विद्यार्थ्यांना हिंदी शिकवणे कसे योग्य ठरेल? हे एक महत्त्वाचे प्रश्न आहे. हिंदी ही भारतीय एकतेची भाषा मानली जात असली तरी, अनेक मराठी लोकांना हिंदीची सक्ती आवडत नाही. अनेक शिक्षण तज्ञांचे म्हणणे आहे की, मुलांची बौद्धिक क्षमता आणि मानसिकता वयाच्या इतर टप्प्यांमध्ये विकसित होऊ शकते. त्यामुळे पाचवीपासून त्रिभाषा सूत्र लागू करणे योग्य ठरेल, ज्यामुळे विद्यार्थ्यांचा पक्का पाया तयार होईल आणि त्यानंतर तिसरी भाषा शिकवणे सोपे होईल.

शिक्षण क्षेत्रातील तज्ञांची मते:

शिक्षण तज्ञांचे मत आहे की, पाचवीपासून त्रिभाषा सूत्र लागू केल्यास विद्यार्थ्यांचा मानसिक विकास साधता येईल. मातृभाषेतून शिकवलेले ज्ञान त्यांना सहज आत्मसात करता येते. त्याचप्रमाणे, इंग्रजी माध्यमातील शिक्षण मुलांना जागतिक दृष्टीकोन देऊ शकते. मात्र, पाचवी पर्यंत मुलांचा बौद्धिक विकास आणि शालेय कार्यक्रम यावर अधिक लक्ष केंद्रित करणे गरजेचे आहे.

सध्याचे शिक्षण धोरण आणि त्रिभाषा सूत्र:

नवीन शिक्षण धोरणानुसार, प्राथमिक शिक्षणाच्या सुरुवातीला मुलांना मातृभाषेतील वाचन आणि लेखनाचे प्राविण्य मिळवण्याची आवश्यकता आहे. यासोबतच, दुसऱ्या भाषेचे प्राविण्य सहावीपर्यंत आणि तिसऱ्या भाषेचे प्राविण्य नववीपर्यंत अपेक्षित आहे. हे लक्षात घेतल्यास, पहिलीपासून त्रिभाषा सूत्र लागू करणे योग्य ठरणार नाही.

मनसे आणि आम आदमी पार्टीचे विरोध आणि मागणी: 

मनसेने मराठी भाषेच्या प्रचारासाठी आवाज उठवला आहे, तर आम आदमी पार्टीने त्रिभाषा सूत्र पाचवीपासून लागू करण्याची मागणी केली आहे. या मागणीचे मुख्य कारण म्हणजे, विद्यार्थ्यांना त्रिभाषा सूत्राचा योग्य वापर शिकवण्यासाठी काही वयाच्या टप्प्यांची आवश्यकता आहे. विशेषतः, मुलांच्या शालेय जीवनात त्रिभाषा सूत्र लागू करण्यासाठी योग्य वयाची निवड केली पाहिजे.

हिंदी सक्ती विरोध म्हणजे नुरा कुस्ती नव्हे:

आम आदमी पार्टीने स्पष्ट केले आहे की, हिंदी सक्तीविरोध म्हणजे नुरा कुस्ती नव्हे. त्यांना विश्वास आहे की, हिंदी शिकवणे एक महत्त्वाचे कार्य आहे, पण ते एक चांगल्या टप्प्यावर, योग्य वयात करणे आवश्यक आहे. यामुळे भारतीय भाषांच्या विविधतेला महत्त्व दिले जाईल.

शेवट च दोन शब्द—

आजच्या शैक्षणिक प्रणालीत त्रिभाषा सूत्र एक महत्वाचा घटक ठरू शकतो, पण त्याची अंमलबजावणी सुरुवातीला नाही, तर पाचवीपासून केली जावी. यामुळे विद्यार्थ्यांचा शालेय जीवनातील अनुभव सुसंगत, आणि कार्यक्षम होईल.

खास वैचारिक भेट. ..

काम्ब्रेड शरद पाटील यांच्या प्रेरणेने साकारलेले , जगभर वाचले जाणारे ,’ वैचारिक साप्ताहिक ‘ – ‘ ‘सत्यशोधक मार्क्सवादी’ खास ‘सत्यशोधक न्युज’ च्या वाचकांसाठी वैचारिक भेट ——-

सौजन्यः डॉ.सुभाष गवळी, मावळाई प्रकाशन, शिरुर.

डिजिटल साप्ताहिक सत्यशोधक मार्क्सवादी, अंक ३३ मध्ये काय वाचाल ..👇

• शरद पाटील:भारताचे कार्ल मार्क्स….
• ‘ हयवदन’…..
• बाकी सगळेच हितसंबंध जपतात,पण…
• शरद पाटील: काम्रेड ते सौत्रांतिक समाजवादी तत्वज्ञ …
• ‘मावळाई’ प्रकाशनची प्रकाशने…

अंक ३३, सत्यशोधक मार्क्सवादी

About The Author

Dr.Nitin Pawar

डॉ. नितीन पवार (D.M.S. – Management)
पत्रकार, संपादक, लेखक, ब्लॉगर व मानव अधिकार कार्यकर्ते.
शिरूर (पुणे) येथील रहिवासी.
सत्य, निष्पक्ष आणि समाजाभिमुख पत्रकारितेद्वारे ग्रामीण भागाचा आवाज बुलंद करण्यासाठी कार्यरत.
📧 np197512@gmail.com | 🌐 www.shirurnews.com

See author's posts