What is F&O ? F&O म्हणजे काय? (Futures & Options) – मराठीतून !

What is F&O ?

दिनांक 11 जुलै २०२५ | लेख |

💡 प्रस्तावना—-

What is F&O ?| शेअर बाजारातील Futures & Options म्हणजे काय, त्यात गुंतवणूक कशी करावी, फायदे-तोटे आणि नवशिक्यांसाठी टिप्स – संपूर्ण मराठीतून.

शेअर बाजारात “F&O” म्हणजे Futures & Options हे शब्द तुम्ही अनेकदा ऐकले असतील. पण नवशिक्यांसाठी हे शब्द गोंधळात टाकणारे असतात. F&O हे डेरिव्हेटिव्ह मार्केटचे भाग आहेत आणि यातून झपाट्याने नफा (किंवा तोटा) होऊ शकतो.

या लेखात आपण F&O म्हणजे काय, त्यात गुंतवणूक किंवा ट्रेडिंग कसं करतात, आणि कोणती काळजी घ्यावी – हे सविस्तर पाहणार आहोत.

📊 डेरिव्हेटिव्ह म्हणजे काय?—-

डेरिव्हेटिव्ह हे असे साधन आहे, ज्याची किंमत इतर एखाद्या मालमत्तेवर (उदा. शेअर, सोनं, निफ्टी) आधारित असते.

🔁 F&O म्हणजे काय?—-

1. Futures (भविष्यातील व्यवहार)

👉 यामध्ये खरेदी/विक्रीची करार भविष्यातल्या एका ठराविक तारखेसाठी केला जातो.

उदा: “Reliance Futures Contract” हा करार पुढील महिन्यात संपतो, पण तुम्ही आज खरेदी करता.

2. Options (पर्याय आधारित करार)

यात तुम्हाला शेअर खरेदी/विक्रीचा “पर्याय” मिळतो – बंधनकारक नाही.

दोन प्रकार:

Call Option – शेअर खरेदी करण्याचा पर्याय

Put Option – शेअर विकण्याचा पर्याय

🧠 उदाहरणाने समजून घ्या:

उदाहरण – Futures:

तुम्ही कल्पना करता की Reliance ₹2400 ला मिळेल पुढच्या महिन्यात, पण आज ₹2300 आहे.
तुम्ही Futures Contract खरेदी करता – ₹2300 वर.
जर पुढच्या महिन्यात किंमत ₹2500 झाली, तर तुम्हाला ₹200 नफा.

उदाहरण – Options:

Call Option घेणारा म्हणतो: “मला ₹100 चा प्रीमियम देऊन ₹2300 ला Reliance खरेदीचा पर्याय हवा.”

किंमत वाढली → फायदा
किंमत घसरली → फक्त प्रीमियम बुडतो

🔍 F&O व्यवहारासाठी काय लागतं?—-

गरज : माहिती

• Trading Account : F&O साठी ऍक्टिव्ह असले पाहिजे
• Margin Money Futures  साठी ₹20,000 – ₹1,00,000 पर्यंत आवश्यक
• Risk Understanding F&O मध्ये जोखीम जास्त असते
• ज्ञान व अभ्यास Candlestick, Indicators आवश्यक

📈 F&O चा फायदा कोणाला?—-

✅ Short Term Traders

✅ Fast Momentum वर काम करणारे

✅ Hedges घेणारे (Long-Term Investors जे Short-Term मध्ये पोर्टफोलिओची सुरक्षा करतात)

⚠️ जोखीम काय आहे?—–

✅ जोखीम स्पष्टीकरण

✅ Leverage Risk कमी रकमेने मोठा व्यवहार → जास्त तोटा
✅ Time Decay Options मध्ये वेळ जातो तसतशी किंमत कमी
✅ Volatility किंमतीतील झपाट्याने होणारे बदल
✅ Total Loss Option मध्ये फक्त प्रीमियम गमावतो, पण Futures मध्ये पूर्ण रकमेचा धोका

📚 नवशिक्यांसाठी F&O टिप्स—-

1. सुरुवात Options पासून करा – फक्त Premium बुडण्याचा धोका

2. Virtual Trading प्लॅटफॉर्मवर सराव करा

3. Stop Loss वापरणे आवश्यक

4. Daily चार्ट, Moving Averages पाहूनच व्यवहार करा

5. Weekly Expiry ची तयारी आधीच करा

🔧 F&O ट्रेडिंग साठी उपयुक्त प्लॅटफॉर्म्स:

👉 Zerodha F&O

👉 Upstox Pro

👉 Sensibull for Options Analysis

👉 TradingView Advanced Charts

❌ नवशिक्यांनी टाळाव्या चुका—

चूक: परिणाम

👉 Guesswork वर ट्रेड मोठा तोटा
👉 Premium खूप देणे Options Expire होतील
👉 Futures मध्ये Stop Loss न लावणे सर्व पैसे बुडू शकतात
👉 Overtrading मानसिक थकवा आणि आर्थिक नुकसान

✅ निष्कर्ष—-

F&O हे मोठ्या नफ्याचे आकर्षण असले तरी तेवढीच जोखीमही बाळगतात. हे समजून घेऊन, योग्य प्रशिक्षण, सराव आणि अनुभवाने तुम्ही हळूहळू F&O मध्ये पारंगत होऊ शकता.
शिकूनच ट्रेडिंग करा – नाहीतर गमावाल!

अधिक माहितीसाठी भेट द्या खालील लिंकवर क्लिक करून •••• 

1. Zerodha Varsity – F&O Guide (English)

2. Sensibull Options Trading Platform

3. NSE India – Derivatives Segment

4. TradingView (Free Charts)

5. Upstox Learn F&O (English)

6. Moneycontrol – F&O Basics

7. Investopedia – Futures & Options Explained

सत्यशोधक न्युज च्या आणखीन बातम्या व लेख वाचा खालील लिंकवर क्लिक करून •••• 

Share Market Risks : शेअर बाजारातील जोखीम म्हणजे काय? – नवशिक्यांसाठी संपूर्ण मार्गदर्शन |

Share Market Kase Kam Karate |शेअर बाजार कसा काम करतो? (शेअर मार्केटची संपूर्ण माहिती मराठीत) 

About The Author

Dr.Nitin Pawar

डॉ. नितीन पवार (D.M.S. – Management)
पत्रकार, संपादक, लेखक, ब्लॉगर व मानव अधिकार कार्यकर्ते.
शिरूर (पुणे) येथील रहिवासी.
सत्य, निष्पक्ष आणि समाजाभिमुख पत्रकारितेद्वारे ग्रामीण भागाचा आवाज बुलंद करण्यासाठी कार्यरत.
📧 np197512@gmail.com | 🌐 www.shirurnews.com

See author's posts